Het onderzoek van het ZEN-platform naar de woonbeleving bij zeer energiezuinige nieuwbouwhuizen zorgde een paar maanden geleden voor veel positieve reacties. De meeste bewoners zijn bovengemiddeld tevreden bleek uit het onderzoek. Maar er borrelden ook veel vragen op onder de 302 deelnemers aan het onderzoek. Deze bewoners kwamen vooral met vragen over het instellen van de temperatuur in huis en de koeling, over geluid en nadrukkelijk ook over ventilatie in huis. Claudia Bouwens, programmaleider Lente-akkoord Zeer Energiezuinige Nieuwbouw, vroeg aan bouwprofessionals en woonbegeleiders met antwoorden te komen op de reeks vragen van de bewoners.
Hoe kan ik op een hete zomerdag mijn huis koel houden? Moet je je verwarming laag zetten als je een dag weg bent? Of als je met vakantie gaat? Of: de lucht voelt erg droog. Wat kan ik daaraan doen? Een greep uit de vele vragen waar de deelnemers aan het onderzoek (bewoners van ZEN-woningen) mee kwamen. Het schort nog aan de voorlichting, concludeert Claudia Bouwens. “Het is fijn als ontwikkelaars en bouwers hun best doen om nieuwbouw zeer energiezuinig te maken, zodat bewoners een lage energierekening hebben en comfort ervaren. Maar het werkt pas echt goed als de bewoners weten hoe de apparatuur werkt”, zegt Claudia Bouwens. “Er wordt wel voorlichting gegeven, maar een bewoner wil meer dan een usb-stick met wat informatie. Ze willen goede en duidelijke voorlichting van de leverancier zodat ze echt weten hoe het werkt en hoe ze het moeten onderhouden.”
Onderzoek en het vervolg
Voor bewoners is alles nieuw. Dus extra uitleg is broodnodig. De reeks van vragen van de bewoners uit de 31 nieuwbouwprojecten met ZEN-woningen maakt duidelijk waar ze in de praktijk vooral tegenaan lopen. De informatievoorziening over de installaties in hun woning had voor 57 procent van de deelnemers aan het onderzoek beter gekund. Reden om deskundigen te vragen om naar de vragen van deze bewoners te kijken. De vragen en antwoorden zijn in verschillende categorieën ingedeeld en uitgewerkt. We zetten de belangrijkste voor u op rij. Deze week over verwarming en koeling. De andere categorieën die we aan de orde laten komen onder de noemer energiezuinige apparatuur zijn: Warmtepomp en warmwater, ventilatie, PV-panelen en uw energierekening en tot slot onderhoud en service. Hier deel 1 uit een serie van 5.
Ik heb vloerverwarming. Hoe kan ik die het beste regelen?
Met één of meer kamerthermostaten regelt u de temperatuur in huis*. Bij vloerverwarming verandert de temperatuur heel geleidelijk. Zeker met een warmtepomp. Daarom is het slim om het weekmenu in de thermostaat eenmaal in te stellen en hem daarna te laten staan. Wilt u een hogere (of lagere) temperatuur? Zet de thermostaat dan één graad hoger (of lager) en wacht een week om te voelen wat het effect is. Het heeft geen zin om de thermostaat een tijdje heel hoog te zetten. Daardoor gaat het opwarmen niet sneller. De regelknoppen op de verdelers kunt u beter laten staan zoals ze staan. Die verdelen de hoeveelheid water die naar elke ruimte gaat.
Ik kan niet voelen of de vloer warm wordt. Hoe weet ik dat de vloerverwarming toch werkt?
Als de vloerverwarming op een warmtepomp werkt, is de temperatuur van de vloer maximaal 26 graden. Dat is veel lager dan u misschien gewend bent en in ieder geval lager dan de lichaamstemperatuur. De vloer voelt daardoor altijd vrij koel aan. De warmte wordt ongemerkt en heel geleidelijk aan de kamer afgegeven. Vindt u het toch te koud in huis? Zet dan de thermostaat een graadje hoger (zie 1.1). Blijft u twijfelen of de vloerverwarming het wel doet? Leg als proef een thermometer op de vloer. Bel anders de leverancier. Die kan vaak op afstand zien of alles werkt.
Hoe kan ik op een hete zomerdag mijn huis koel houden?
a) Uw woning heeft een bodemwarmtepomp
Een bodemwarmtepomp zorgt in de zomer voor koeling. Dat is prettig voor u, maar ook voor de ondergrond: de warmte die u ’s winters gebruikt, wordt ’s zomers weer aan de bodem teruggegeven. Als het buiten een bepaalde tijd warmer is dan bijvoorbeeld 20 graden, schakelt de warmtepomp om van verwarmen naar koelen. Dat is zo ingeregeld en daar kunt u zelf niets aan veranderen. Meestal is koeling door de bodemwarmtepomp voldoende. Vindt u het nog steeds te warm? Denk dan aan de volgende tips:
- Laat op een zonnige zomerdag de zonwering ’s morgens neer. Dat is vooral belangrijk bij (grote) ramen op het oosten. Doe dat vóór de zon het huis heeft opgewarmd.
- Houd ramen en deuren overdag zoveel mogelijk gesloten, anders haalt u de warmte juist naar binnen.
- Overvloedige warmte kunt u in een koele zomernacht weg laten stromen door ramen tegen elkaar open te zetten, liefst beneden en boven. Let wel op dat er geen inbrekers en insecten binnen kunnen komen. Sommige huizen hebben hiervoor speciale voorzieningen zoals een zomernachtventilatieluik.
- Bedenk dat elektrische apparaten zoals een kookplaat of een computer ook warmte afgeven. Ook adapters geven warmte af. Zet apparaten daarom uit als dat kan. U bespaart daarmee bovendien elektriciteit.
b) Uw woning heeft een luchtwarmtepomp
- Voorkom dat er teveel warmte binnenkomt. Laat daarom op een zonnige zomerdag de zonwering ’s morgens neer. Dat is vooral belangrijk bij (grote) ramen op het oosten. Doe dat vóór de zon het huis heeft opgewarmd.
- Houd ramen en deuren overdag zoveel mogelijk gesloten, anders haalt u de warmte juist naar binnen.
- Laat overvloedige warmte in een koele zomernacht wegstromen door ramen tegen elkaar open te zetten, liefst beneden en boven. Let wel op dat er geen inbrekers en insecten binnen kunnen komen.
- Soms is er bij een luchtwarmtepomp een aanvullende koeling geïnstalleerd. Die kunt u inschakelen. Doe dat zo weinig mogelijk, want de koelfunctie gebruikt vrij veel energie.
- Bedenk dat elektrische apparaten zoals een kookplaat of een computer ook warmte afgeven. Ook adapters geven warmte af. Zet apparaten daarom uit als dat kan. U bespaart daarmee bovendien elektriciteit.
c) Uw woning is aangesloten op een warmtenet
- Voorkom dat er teveel warmte binnenkomt. Laat daarom op een zonnige zomerdag de zonwering ’s morgens neer. Dat is vooral belangrijk bij (grote) ramen op het oosten. Doe dat vóór de zon het huis heeft opgewarmd.
- Houd ramen en deuren overdag zoveel mogelijk gesloten, anders haalt u de warmte juist naar binnen.
- Laat overvloedige warmte in een koele zomernacht wegstromen door ramen tegen elkaar open te zetten, liefst beneden en boven. Let wel op dat er geen inbrekers en insecten binnen kunnen komen.
- Soms zorgt het warmtenet ook voor koudelevering, bijvoorbeeld als uw woning is aangesloten op een collectief systeem voor warmte-koudeopslag (wko). Meestal zorgt dat voor voldoende koeling in huis.
- Bedenk dat elektrische apparaten zoals een kookplaat of een computer ook warmte afgeven. Ook adapters geven warmte af. Zet apparaten daarom uit als dat kan. U bespaart daarmee bovendien elektriciteit.
Hoe kan ik de koeling activeren?
a) Uw woning heeft een bodemwarmtepomp
De koelfunctie schakelt automatisch in zodra het buiten een aantal dagen achtereen warmer is dan bijvoorbeeld 20 graden. Dat is zo ingeregeld zodat u er zelf niets aan hoeft te doen.
b) Uw woning heeft een luchtwarmtepomp
De meeste luchtwarmtepompen zijn niet ingesteld om te kunnen koelen. Heeft uw warmtepomp wel zo’n aanvullende functie? Dan kunt u op het display van de warmtepomp of via de kamerthermostaat handmatig schakelen tussen verwarmen en koelen. Activeer de koelfunctie op tijd en niet pas als de hele woning (te) warm is geworden. En let op dat u de warmte zoveel mogelijk buiten houdt door op tijd de zonwering neer te laten en de ramen gesloten te houden. Dan gebruikt de koelfunctie van de warmtepomp aanmerkelijk minder energie. Nog een tip: als u ’s nachts de koelfunctie activeert, kost dat de minste energie.
c) Uw woning is aangesloten op een warmtenet
Sommige warmtenetten leveren niet alleen warmte, maar ook koude. Bijvoorbeeld een collectief systeem voor warmte-koudeopslag (wko). De koelfunctie schakelt dan automatisch in zodra het buiten een aantal dagen achtereen warmer is dan bijvoorbeeld 20 graden. Vraag de netbeheerder hoe het bij u precies is geregeld.
Hoe kan ik voorkomen dat de slaapkamers te warm worden?
- Hebt u zonwering? Laat die dan op tijd neer. Als de zon een kamer eenmaal heeft verwarmd, krijgt u de warmte er lastig weer uit.
- Sommige woningen hebben ook in de slaapkamers een thermostaat voor de vloerverwarming. Dan kunt u de temperatuur in de slaapkamers een paar graden lager instellen dan in de woonkamer. Heel veel scheelt dat overigens niet omdat het huis als geheel zeer goed geïsoleerd is. En alle kamers bevinden zich binnen dezelfde dikke jas.
- Vindt u nog te warm? Zet dan gerust een raam open. Behalve als het buiten nog warmer is, natuurlijk. Dan kunt u het raam beter dichtlaten.
- Sommige huizen hebben een speciaal zomernachtventilatieluik dan ’s nachts open kan blijven zonder gevaar voor ongenode gasten (inbrekers, regen of insecten).
Moet je de verwarming laag zetten als je één dag weg bent? Of als je op vakantie gaat?
De verwarming in uw huis werkt heel geleidelijk. U kunt niet eventjes snel opwarmen zoals u misschien gewend bent. Het is beter de thermostaat altijd op dezelfde stand te laten. Bent u langer dan een week van huis? Dan kan het de moeite lonen om de thermostaat op 15 graden te zetten. Niet lager. Denk eraan dat het soms wel twee dagen kan duren voor de woning weer op temperatuur is.
Het volgende artikel in deze reeks gaat over de warmtepomp en over warm water (boiler).
