De stoep bij uw huis is – als het goed is – meer dan een verhoogde strook langs de rijweg waar u veilig kunt lopen. De stoep is ook de plaats waar u contact maakt met uw directe buren, andere buurtbewoners of toevallige passanten. Tachtig procent van de informele contacten tussen buren ontstaat op de stoep, volgens stadspsycholoog Sander van der Ham. Reden genoeg om de bufferzone tussen uw privéwoning en de straat op een goede manier vorm te geven. Ook bij uw nieuwbouwhuis.”Het moet vooral een plek voor mensen zijn, niet voor auto’s.”
De stoep heeft door de eeuwen heen een hele ontwikkeling doorgemaakt. Iets waar we normaliter niet zo bij stilstaan. De stoep is eigenlijk iets vanzelfsprekends. Het is er gewoon: soms is de strook wat smaller en soms wat breder.
De Delftse stoep
In de vijftiende en zestiende eeuw was de stoep vaak privé-eigendom. De gegoede burgerij in de steden lieten bij hun woning een stukje stoep aanleggen. Sander van der Ham vertelt dat deze strook vooral bedoeld was als bufferzone tussen privé en de openbare weg. Het stadsleven – met rijtuigen – moest niet te dicht langs de gevel plaatsvinden. De gemeente Delft vond vervolgens als eerste gemeente dat er beleid moest komen om wildgroei tegen te gaan en stelde regels op waar een stoep voortaan aan moest voldoen.Uitzonderingen daargelaten mocht de stoep niet breder zijn dan 1,25 meter.
Buffer én ontmoetingsplek
Wikipedia schrijft over de stoep: Wanneer binnen de bebouwde kom een trottoir breed genoeg is, en zolang er maar ruimte genoeg overblijft voor rolstoelen of kinderwagens, gebruiken bewoners van de daaraanliggende woningen de ruimte vlak langs de woning vaak voor een bankje of bloembakken. Deze smalle strook wordt wel de Delftse stoep genoemd. “De stoep is zowel ruimtelijk, als sociaal-pschologisch van belang”, benadrukt Sander van der Ham.
Geen blauwdruk
Er bestaat volgens de stadspsycholoog – die met twee co-auteurs het boek De stoep: Ontmoetingen tussen huis en straat schreef – niet zo iets als een blauwdruk voor de ideale stoep. Het is wel belangrijk dat een straat (inclusief stoep) zo ontworpen wordt dat het de bewoners verleidt tot interactie. Een stoep moet breed genoeg zijn, zodat er ruimte is voor het plaatsen van een bloembak of bankje. Dit zorgt er voor dat mensen met elkaar in contact komen.
De auto nam steeds meer plek in
De sociale functie van de stoep kwam in de 20ste eeuw enigszins in het gedrang als gevolg van toenemende verkeersdruk. Vandaar de opmerking van Van der Ham dat de stoep vooral een plek moet zijn voor mensen en niet zozeer voor auto’s. “Ik denk dat er – ook bij nieuwbouw – meer behoefte is aan balans. Voorheen was het heel gewoon om zo te ontwerpen dat er naast de woning plek werd ingeruimd voor de auto. Dat is nu niet meer vanzelfsprekend.”
Ontmoeten en recreëren
AM is een gebieds- en projectontwikkelaar die bij een nieuwbouwproject specifiek aangaf te kiezen voor een authentiek Delfts element. In 2016 werd begonnen met de bouw van nieuwbouwwoningen in de Schoemaker Plantage in Delft en deze woningen beschikken over een Delftse stoep. Op de website van AM noemt de gebieds- en projectontwikkelaar dit een privéstrook tussen de openbare stoep en de woning, die wordt gebruikt als verlengstuk van het huis om te ontmoeten en te recreëren. Er werd voor gekozen om een parkeerplaats op kleine afstand van de nieuwbouwwoningen (dus niet naast de huizen) aan te leggen.
Terug van weggeweest
De Delftse stoep is helemaal terug, meldde de digitale editie van de Groene Amsterdammer twee jaar geleden. De aanleiding was de publicatie van het boek De stoep en een tentoonstelling in het Van Abbemuseum in Eindhoven met als titel: Van wie is de straat? Volgens Van der Ham is er sinds een paar jaar sprake van een duidelijke trend waarbij de auto een minder prominente rol krijgt toebedeeld bij nieuwbouwprojecten. De parkeernorm is door meerdere gemeenten naar beneden bijgesteld als het gaat om nieuwbouw. Dit betekent minder auto’s per huishouden. Bouwers en ontwikkelaars kiezen ook steeds vaker voor andere oplossingen. Denk daarbij aan deelauto’s of parkeermogelijkheden aan de rand van een woonwijk (uit zicht van de bewoners).
De betekenis van de stoep voor de straat
Een goede stoep zorgt er voor dat we graag op zo’n plek willen wonen, volgens Sander van der Ham. Contact met de buren draagt er toe bij dat we ons thuis voelen. “De stoep voelt als een klein stukje, maar er zit een heel verhaal omheen. En de stoep heeft een grote betekenis voor de rest van de straat.”
Rol ontwikkelaars
Ontwikkelaars zouden er volgens de stadspsycholoog goed aan doen om ruimte te laten voor de eigen inbreng van de bewoners en dat betekent dat ze nieuwbouwbuurten niet helemaal moeten afbouwen. Het gaat dan om de stoep, de straat en pleintjes in de buurt bijvoorbeeld. In een wijk die helemaal af is, trekken bewoners zich makkelijk terug. “Het zou goed zijn als ontwikkelaars in het budget meenemen dat er een jaar lang een kwartiermaker wordt aangesteld die met de bewoners de wijk af gaat maken. Hiermee wordt ook meteen gebouwd aan een community.”
Publieke ruimte
De stoep behoort tot de publieke ruimte, maar dat wil niet zeggen dat bewoners (zowel kopers als huurders) een stoep niet mogen gebruiken om een bank, plantenbak of iets dergelijks te plaatsen bij de gevel van hun woning. Veel gemeenten gedogen dit of juichen het zelfs toe, omdat het bijdraagt aan de sfeer in de buurt en de sociale cohesie bevordert. “Dit soort plekken zijn essentieel om goed te kunnen wonen in de stad. Het zorgt voor onderlinge verbondenheid.”
